Wzbogacenia środowiska u myszy laboratoryjnych

I. PO CO STOSUJEMY WZBOGACENIA ŚRODOWISKA?

Wzbogaceniem środowiska można nazwać każdą manipulację środowiskiem, która promuje stymulacje sensoryczną, kognitywną i socjalną (Biała i Kowalczyk, 2021). W klatkach z wzbogaceniem myszy przejawiają szerszy zakres normalnych zachowań, niż w klatkach standardowych, czyli bez urozmaiceń środowiska. Dodatkowym atutem jest poprawa dobrostanu zwierząt laboratoryjnych. Zwierzęta będą żyły w lepszych warunkach, co przełoży się na lepsze wyniki doświadczeń.

Zwierzętom należy zapewnić dostęp do odpowiednich materiałów ściółkowych oraz właściwych wzbogaceń środowiska. Według nowych wytycznych wprowadzonych w życie z dniem 19 lipca 2024 w każdej klatce musi znaleźć się 3 rodzaje wzbogaceń.

“Gryzonie powinny mieć zapewnione łącznie 3 elementy wzbogacające w klatce, najlepiej różnego rodzaju: np. kryjówkę, materiał do gryzienia oraz materiał gniazdowy (A.S.Ratuski, D.M.Weary, Environmental Enrichment for Rats and Mice Housed in Laboratories: A Metareview, 2022, https://www.mdpi.com/2076-2615/12/4/414).

Zapraszamy do zapoznania się z całym tekstem uchwał:

Uchwała 39/2024 – w sprawie realizacji zasady udoskonalenia, zapewnienia dobrostanu zwierząt i wzbogaceń środowiska.

Uchwała 40/2024 – dobre praktyki: dobrostan i wzbogacenia dla myszy i szczurów.

 

WAŻNE! Aby urozmaicenie warunków bytowania było skuteczne, zwierzęta nie mogą się do niego przyzwyczajać. Dzięki czemu będzie ono ciekawsze dla myszy i będą chciały z niego korzystać. Dobrą praktyką będzie stosowanie wzbogaceń zamiennie.

Stosowanie wzbogaceń środowiska nie wpływa na wyniki badań. Nie zmienia się standaryzacja i zmienność danych. Powoduje to odparcie argumentów przeciw stosowaniu urozmaiceń środowiska (Marashi i in., 2004).

 

II. PODZIAŁ WZBOGACEŃ ŚRODOWISKA

Dobierając wzbogacenia środowiska dla myszy laboratoryjnych należy brać pod uwagę potrzeby behawioralne tych zwierząt. Do głównych potrzeb należy: budowa gniazda, kopanie, gryzienie, eksploracja, odpoczynek. Aby zaspokoić wszystkie te potrzeby należy stosować odpowiednie wzbogacenia środowiska.

 

1. BUDOWA GNIAZD 

Podstawowym i najważniejszym wzbogaceniem środowiska jest materiał gniazdowy (Hess i in. 2008). Za pomocą, którego myszy budują gniazda. Uzupełniając klatki w materiał gniazdowy i obfity poziom ściółki pozwalamy myszom na bardziej aktywną rolę w ich termoregulacji (Fernandez-Peña i in. 2023).

Wyposażenie klatek w materiał gniazdowy ma dużo zalet, które można zauważyć podczas ich stosowania. Wzbogacenie klatek w materiał gniazdowy powoduje mniejsze spożycie pokarmu przez myszy, nie tracąc przy tym na wadze (Gaskill i in., 2013). Myszy zyskują schronienie i element do zabawy, który poprawia ich dobrostan. Dodatkowo za pomocą materiału gniazdowego myszy budują gniazda do odchowu młodych. Prowadząc do większej poprawy wydajności hodowlanej (Resasco i Diaz, 2022).

Jeśli podamy myszom dwa różne materiały gniazdowe myszy zmieszają je i zbudują gniazdo. Powstanie wtedy lepsza konstrukcja, stworzona z różnych materiałów. Dlatego u nas stosujemy kilka rodzajów materiału gniazdowego. Sprawdzając przy tym, który materiał najbardziej odpowiada zwierzętom. 

 

2. SCHRONIENIE

Miejsce do odpoczynku i schowania się jest bardzo istotne do utrzymania wysokiego dobrostanu myszy laboratoryjnych. Za pomocą kryjówek, myszy mają możliwość schowania się przed stresującymi je bodźcami. Według badań myszy preferują wzbogacenia w kolorze ich sierści, ponieważ czują się bezpieczniej (Kawakami i in., 2022). 

Grafika Katarzyna Dębek

3. GRYZIENIE

Wzbogacenia środowiska takie jak: patyczki, kokony papierowe czy wytłaczanki są bardzo ważne. Każde z nich może ograniczyć nudę u myszy i wprowadzić element rozrywki (Ratuski i Weary, 2022). Za pomocą tych wzbogaceń spełniamy wiele potrzeb behawioralnych myszy tj: kopanie, gryzienie, wspinanie się oraz eksplorację otoczenia. 

 

III. WZBOGACENIA ŚRODOWISKA W PRAKTYCE

Poniżej przedstawiamy dwie przykładowe klatki, które zwierają 3 rodzaje wzbogaceń. Każda z nich wyposażona jest w kryjówkę, materiał gniazdowy oraz wzbogacenie służące do zabawy. Na zdjęciach zaprezentowana jest duża klatka, w której możemy zmieścić więcej wzbogaceń. Dlatego do każdego rozmiaru klatki należy stosować odpowiednią ilość wzbogaceń, aby zwierzęta miały miejsce do swobodnego poruszania się.

Materiał gniazdowy nie powinien zajmować więcej niż 1/4 klatki.

Zdj. Katarzyna Dębek

 

Bibliografia:

1. Biała D., Kowalczyk P., 2021: Urozmaicenie środowiska myszy i szczurów w badaniach naukowych. Kosmos. Problemy nauk biologicznych, 70, 4, 721-730. https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/2803
2. Hess S. E., Rohr S., Dufour B. D., Gaskill B. N., Pajor E. A., Garner J. P., 2008: Home Improvement: C57BL/6J Mice Given More Naturalistic Nesting Materials Build Better Nests. Journal of the American Association for Laboratory Animal Science, 47, 6, 25-31. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19049249/
3. Fernández-Peña C., Reimúndez A., Viana F., Arce V. M., Señarís R., 2023: Sex differences in thermoregulation in mammals: Implications for energy homeostasis. Frontiers in endocrinology, 14. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36967809/
4. Gaskill B. N., Pritchett-Corning K. R., Gordon C. J., Pajor E. A., Lucas J. R., Davis J. K., Garner J. P., 2013: Energy reallocation to breeding performance through improved nest building in laboratory mice. PloS one, 8, 9.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24040193/
5. Resasco A., Diaz S. L., 2022: Mouse breeding facilities in Argentina: Current state, challenges, and strengths in relation to animal welfare. Frontiers in veterinary science, 9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36337207/
6. Marashi V., Barnekow A., Sachser N., 2004: Effects of environmental enrichment on males of a docile inbred strain of mice. Physiology&Behavior, 82, 765-776. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15451640/
7. Ratuski A. S., Weary D. M., 2022: Environmental Enrichment for Rats and Mice Housed in Laboratories: A Metareview. Animals (Basel), 9, 12, 4. https://www.mdpi.com/2076-2615/12/4/414
8. Kawakami K., Matsuo H., Kajitani N., Yamada T., Matsumoto K. I., 2022: Comparison of survival rates in four inbred mouse strains under different housing conditions: effects of environmental enrichment. Experimental animals, 71, 2, 150–160.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34789620/